Trening umiejętności społecznych (TUS-SST)


Proces nabywania umiejętności społecznych rozpoczyna się w momencie narodzin i trwa nieprzerwanie, aż do dorosłości. Przeciętne dziecko nabywa umiejętności społeczne poprzez obserwację otoczenia, w którym dorasta, elastycznie korzysta z wcześniejszych doświadczeń w sytuacjach nowych, intuicyjnie zachowuje się, nawiązuje kontakty, utrzymuje przyjaźnie i działa. Jednak nie każdy rodzi się z umiejętnością rozumienia i posługiwania się społecznymi kompetencjami funkcjonowania w grupie.

Jest grupa dzieci, które, mają kłopot z przyswajaniem tego rodzaju wiedzy i pomimo najlepszych wzorców, nie będą w stanie ich przyswoić w sposób naturalny. Dzieci takie mają trudności z rozumieniem zasad społecznych, często nie rozpoznają w sposób prawidłowy emocji, wydają się nie zauważać potrzeb innych ludzi. Często wynika to z dysfunkcji rozwojowych, które zaburzają naturalny proces nabywania umiejętności społecznych. Dziecko takie często przez rówieśników uznawane jest za dziwne, czasami dochodzi do wyśmiewania, odrzucenia i samotności.

Wymienić można:

  1. Umiejętności związane z percepcją społeczną (trafne spostrzeganie innych, np. ich przeżyć lub intencji, oraz rozumienie i prawidłowa ocena sytuacji społecznych).
  2. Wrażliwość społeczna, empatia i decentracja interpersonalna.
  3. Znajomość reguł społecznych i umiejętność odpowiedniego zachowania się w sytuacjach społecznych.
  4. Umiejętność rozwiązywania konkretnych problemów interpersonalnych i sterowania sytuacjami społecznymi.
  5. Umiejętności warunkujące radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych i wymagających asertywności.
  6. Efektywna autoprezentacja i umiejętność wpływania na innych.
  7. Umiejętności komunikacyjne.
  8. Umiejętności kooperacyjne.

Podczas treningów uczestnik będzie odbiorcą specjalistycznych działań wspierających i nowoczesnych interwencji dostosowanych do specyfiki każdego dziecka, które pomogą skutecznie wzbudzać i rozwijać silne strony i umiejętności.

Po co TUS?

Treningi Umiejętności Społecznych mają przede wszystkim nauczyć dzieci:

  • czekania na swoją kolej
  • respektowania zasad i norm społecznych
  • radzenia sobie z porażkami i niepowodzeniami
    w sytuacjach rywalizacji, tzw. sztuka przegrywania
  • kontrolowania zachowania – samokontrola
  • budowania prawidłowych relacji rówieśniczych,
    współpracy w grupie
  • rozpoznawania, nazywania i wyrażania emocji
  • słuchania, komunikowania, zadawanie pytań, dyskutowanie
  • odczytywania komunikatów niewerbalnych
  • rozumienia przenośni, metafor
  • przestrzegania zasad
  • rozwiązywania konfliktów
  • radzenia sobie z impulsywnością, ze stresem
  • proszenia o pomoc
  • prawienia i przyjmowania komplementów
  • asertywności
  • czekania na swoją kolej
  • kontrolowania zachowania (samokontroli)
  • inicjowania kontaktów interpersonalnych,
    podtrzymywanie bliskich relacji
  • akceptowania niepowodzeń („sztukę przegrywania”)
  • kształtowania pozytywnego obrazu siebie
  • rozpoznawania, nazywania i konstruktywnego wyrażanie emocji
  • szukania rozwiązań w nieporozumieniach i konfliktach, rozwiązywanie konfliktów, zdolności osiągania kompromisu
  • i inne w zależności od potrzeb.

UWAGA! Podane umiejętności są przykładowe, trenerzy elastycznie dopasują program zajęć i techniki do potrzeb grupy i uczestników.

Każde dziecko stanie się za chwilę dorosłym. Mamy świadomość eskalacji dzisiejszych trudności w przyszłości. Jeżeli nie pomożemy dziecku w rozumieniu emocji, nazywania ich, nie wyposażymy dziecka w narzędzia radzenia sobie w społeczeństwie, każdy dzień będzie wyzwaniem. Badania empiryczne dowodzą, że kompetencje korelują dodatnio między innymi z dobrostanem psychicznym, ogólną satysfakcją życiową, jakością związków interpersonalnych, gotowością do udzielania pomocy innym, ale też i korzystania ze wsparcia społecznego, efektywnymi strategiami radzenia sobie ze stresem, a także szeroko rozumianym przystosowaniem i prawidłowym funkcjonowaniem społecznym. Ujemnie związane są z różnego rodzaju zaburzeniami psychicznymi, objawami somatycznymi, poczuciem osamotnienia, zachowaniami przestępczymi oraz uzależnieniami (Argyle, 1999; Austin, Saklofske i Egan,2005;Cherniss, 2000; Extremera i Fernandez-Berrocal, 2005; Engelberg i Sjoberg, 2004;Gerits i in., 2005; Lopes, Salovey i Straus, 2003; Palmer, Donaldson i Stough, 2002; Schutte i in. 2002; Van Rooy i Viswesvaran, 2004).

Można zadać sobie pytanie: „Po co tworzyć grupę?”, albo stwierdzić: „Kupię potrzebne pomoce i nauczę dziecko społecznych zachowań.” Niestety – tylko interwencje wykorzystujące zabawę i zajęcia w grupie dostarczą dzieciom okazję do wzmacniania użytecznych w codziennym życiu umiejętności samokontroli i umiejętności interpersonalnych. Czy nie jest właśnie tak, że to na tym polu dziecko ma największe problemy? Grupa służy jako teren ćwiczebny, treningowy, laboratorium społecznych prób, kontekst, w którym mogą testować swoje zachowania społeczne, ćwiczyć nowe oraz definiować i redefiniować same siebie w gronie kolegów i koleżanek. To w grupie można eksperymentować ze starymi i nowymi zachowaniami, rozpoznawać uczucia i zachowania swoje i innych oraz uczyć się jak te zachowania wpływają na otoczenie.

Tylko grupa – zebrana właśnie w tym jednym celu pozwoli na próby, powtórzenia i pomyłki, bo tu każdy ma te same trudności: z komunikacją, uzewnętrznianiem emocji, empatią, impulsywnością, budowaniem relacji, planowaniem, wzajemnościa, przewidywaniem konsekwencji, rozumieniem mowy niewerbalnej, zwłaszcza metafor.

Pomóżmy dziecku zrozumieć świat – samo nie da rady.